Her yayın, kendisine atıf yapılan bir eserde kaç defa atıf yapıldığına bakılmaksızın bir defa atıf puanı alır. Farklı bir eserde yapılan atıf için de ayrıca atıf puanı alınır.

a) SCI, SCI-Expanded, SSCI ve AHCI tarafından taranan dergilerde; Uluslararası yayınevleri tarafından yayımlanmış kitaplarda yayımlanan ve adayın yazar olarak yer almadığı yayınlardan her birinde, metin içindeki atıf sayısına bakılmaksızın adayın atıf yapılan her eseri için 3 puan

b) SCI, SCI-Expanded, SSCI ve AHCI dışındaki endeksler tarafından taranan dergilerde; Uluslararası yayınevleri tarafından yayımlanmış kitaplarda bölüm yazarı olarak yayımlanan ve adayın yazar olarak yer almadığı yayınlardan her birinde, metin içindeki atıf sayısına bakılmaksızın adayın atıf yapılan her eseri için 2 puan

c) Ulusal hakemli dergilerde; Ulusal yayınevleri tarafından yayımlanmış kitaplarda yayımlanan ve adayın yazar olarak yer almadığı yayınlardan her birinde, metin içindeki atıf sayısına bakılmaksızın adayın atıf yapılan her eseri için 1 puan

Bu madde kapsamında en az 4 puan alınması zorunludur. Bu madde kapsamında en fazla 20 puan alınabilir.

Doktora unvanının alınmasından önce yayımlanan bir makaleye, doktora unvanının alınması sonrası yapılan atıflar doktora derecesini aldıktan sonra ise değerlendirmeye alınmalıdır.

Atıf puanı yazar sayısına bölünmemektedir.

SCI ve SCI-E dergilerde yayımlanmış editöre mektup ve olgu sunumu niteliğinde yayınlara uluslararası ve ulusal dergilerde yayımlanan yayınlar tarafından atıf alması durumunda eserinize atıf yapan dergi SCI, SSCI ve SCI-E de taranıyor ise atıf puanına dâhil edilebilir.

Web of Science ve Scopus başta olmak üzere tüm atıf sistemlerini tarayarak atıflarınızı özenle buluyor ve ÜAK tarafından istenilen şablonda yukarıda yer alan bilgileri de gözeterek sisteme yüklüyoruz…

Atıf Puanlarınızı ilgili bilim alanına göre ücretsiz puan hesaplama aracından hesaplatanilirsiniz.

Atıf nedir?

Atıf nedir? Öncelikle bu soruya bir cevap bulalım. Atıf, okuyucularına çalışmandaki belirli bir kısmın başka bir kaynaktan geldiğini aktarmanın yoludur. Bunu yaparken aynı zamanda okuyucularına söz konusu kaynağı bulmaları için gereken bilgileri sunmuş olursun.

Bu bilgiler içerisinde yazar hakkında bilgi, çalışmanın başlığı, kaynağın yayın tarihi, yararlandığın materyalin sayfa numarası gibi bilgiler yer alır. Bunların hepsini küçücük bir atfa nasıl sığdıracağım diye düşünmemelisin. Çünkü bu daha önce düşünülmüş ve ortaya çeşitli atıf çeşitleri çıkarılmış.

Neden atıf yapmalıyım?

Bu sorunun içten olduğunu biliyorum. Kaynaklara atıfta bulunduğun zaman başkalarının çalışmalarını intihal etmeden kullanmış olursun. Bir başka ifadeyle gidip yazarın kapısını çalıp izin istemek yerine ona atıfta bulunup çalışmasından yararlanmayı başarırsın.

Ancak atıf yapmanın tek geçerli nedeni bu değildir. Çok daha çeşitli atıf nedenleri vardır. Bunların birkaçına aşağıda yer veriyorum. En önemlilerin bunlar olduğunu düşünüyorum. En azından gelecek çalışmalarında sana yol göstereceğine inanıyorum.

• Atıflar, fikrin ve fikrinin nereden geldiği konusunda daha fazla bilgi edinmek isteyenler için son derece faydalıdır. Bu aynı zamanda çalışmanın bağlamı için değerlidir.
• Her fikir mükemmel değildir. Bazı durumlarda kendi fikirlerin çok daha iyi olacaktır. Atıf yaptığın zaman söz konusu “kötü fikrin” sorumluluğunu üstünden atmış olursun.
• Atıf yapmak veya kaynak göstermek yaptığın araştırmanın miktarını ortaya koyar. Bilimsel bir çalışma ortaya koyarken araştırma safhası oldukça önemlidir ve bunu nasıl yaptığın atıflarından ortaya çıkabilir.
• Atıf yapmak dışarıdan fikirleri çalışmana toplamana yardımcı olur. Böylece kendi fikirlerini destekleyecek çeşitli argümanlar bularak çalışmanı güçlendirmiş olursun.

Atıf yapmak çalışmanı değersiz kılmaz. Aksine çalışmana daha fazla değer katar. Okuyucular yaptığın araştırmanın farkında olurlar. Dolayısıyla “çok fazla atıf yaptım” diye bir endişeye sahip olmamalısın. Çalışmanda olabildiğince atfa yer vermelisin.

Ne zaman atıf yapmalıyım?

Birinin kelimelerini ve fikirlerini ödünç aldığında onlara atıf yapman gerekir. Belirli durumlarda atıf yapmak istemeyebilirsin ama bazı durumlarda atıf yapmak bir zorunluluktur. Özellikle alıntılar yaptığında atıf yapmak zorunda olduğunu bilmelisin.

Başka birinin ifade ettiği fikri kullandığında, başka birinin çalışmasına kaynak verdiğinde ve başka birinin çalışması kendi fikrinin güçlenmesine yardımcı olduğunda atıf yapmalısın. Böylece çalışmanı bambaşka boyuta taşımayı başarabilirsin.

Alıntı nedir?

Atıf ile alıntıyı birbirine karıştırmamak gerekir. Atıf, çalışmada yararlandığın kaynağın adından, yayın tarihinden, kaynağın sayfasından vb. bahsettiğin alandır. Alıntı ise bir yazardan veya kaynaktan yaptığın doğrudan aktarımı ifade eder.

Kelimelerin tam olarak orijinal bir kaynaktan alınmasına alıntı denir. Orijinal yazarın bir fikri ifade etme şeklinin, yapmak istediğin noktayı iletmenin en etkili yolu olduğuna inandığında alıntı yapmalısın. Diğer türlü tüm koşullarda alıntı yerine yorumlamayı tercih etmelisin.

Çoğu zaman, kaynaklarını başka kelimelerle ifade etmek ve özetlemek yeterlidir. Fakat bu durumda onlara atıf yapman gerektiğini unutmamalısın. Bir şeyi alıntıladığın zaman ise her alıntı satırı için en az satır olacak şekilde onu yorumlamayı ihmal etmemelisin.

Atıf nasıl yapılır?

Şimdi gelelim asıl meselemiz olan atfın nasıl yapılacağına. Atıf yaparken üç farklı atıf türünden yararlanabilirsin. Bunlar MLA, APA ve Chicago şeklindedir. Kişisel kanaatime göre en çok karşılaşacağın biçim APA olacaktır. Genel olarak o kullanılır ve örneklerde ondan yararlanılır.

Atıf örnekleri verirken, Şükrü Tezer tarafından yazılmış, 2019 yılında Ankara’da Türk Tarih Kurumu tarafından yayınlanmış, Atatürk’ün Hatıra Defteri isimli kitaptan ilerleyeceğim. Gerek APA, gerek MLA, gerek ise Chicago’da aynı örnek yer alacaktır.

MLA Biçiminde Atıf

MLA, Modern Language Association (Modern Dil Derneği) tarafından oluşturulmuştur. MLA biçiminde atıf genel olarak beşeri bilimlerde kullanılır. Dünyanın birçok yerinde çok sayıda başka disiplin tarafından benimsenmiştir.

• Yapı: Yazarın soyadı, adı. Kitabın Başlığı. Yayıncı, yayın yılı.
• Örnek: Tezer, Şükrü. Atatürk’ün Hatıra Defteri. Türk Tarih Kurumu, 2019.

Diğer taraftan, diyelim ki Şükrü Tezer’in aynı isimli eserinde 99. sayfaya atıf vermek istiyorsun. Bunu nasıl yapacaksın? MLA atıf yönteminde (buranın altını çizmek gerek APA daha çok tercih edilir) yapman gereken aşağıdaki gibidir.

• Yapı: (Yazarın Soyadı Sayfa Numarası)
• Örnek: (Tezer 99) veya Tezer (99)

APA Biçiminde Atıf

APA, American Psychological Association (Amerikan Psikoloji Derneği) tarafından oluşturulmuştur. Temelde hedef psikologlara ve antropologlara atıf yapmak ve içeriği sunmak için ortak bir yol oluşturmaktır. Bugün ise özellikle akademik makalelerde sıkça kullanılır.

• Yapı: Yazarın soyadı, adı. (Yayın yılı). Kitabın Başlığı, yayıncı.
• Örnek: Tezer, Şükrü. (2019). Atatürk’ün Hatıra Defteri. Türk Tarih Kurumu.

Diğer taraftan, diyelim ki Şükrü Tezer’in aynı isimli eserinde 123. sayfaya atıf vermek istiyorsun. Bunu nasıl yapacaksın? APA atıf yönteminde bunu yapmanın yolu aşağıdaki gibidir. Bu tür yazı içi atıflarda genelde APA tercih edildiğini unutmamalısın.

• Yapı: (Yazarın Soyadı, yayın yılı: sayfa numarası)
• Örnek: (Tezer, 2019: s. 123)

Chicago Biçiminde Atıf

Chicago tarzı atıf kaynakları genellikle beşeri bilimler makalelerine atıfta bulunurken kullanılır. En iyi yönüyle yazarların bir sayfanın altına veya bir makalenin sonuna bibliyografik alıntılar koyması gerekmesi yönüyle kullanılan bir atıf biçimidir.

• Yapı: Yazarın soyadı, adı. Kitabın Başlığı. Yayın yeri: yayıncı, yayın yılı.
• Örnek: Tezer, Şükrü. Atatürk’ün Hatıra Defteri. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2019.

Atıf yapmak neden önemlidir?

“Neden atıf yapmalıyım?” kısmında aslında buna değinmiştim ama birkaç özel noktadan daha bahsetmek istiyorum. Öğrencilerin doğru şekilde atıf yapması akademik kariyerleri ve özellikle kendilerine verilen bilimsel araştırma ödevlerinde önemli olacaktır.

1. Doğru kişilere itibar verilmesi

Birinin kaynağından alıntı yapmak, okuyucunun öğrencinin orijinal düşüncelerini diğer araştırmacıların düşüncelerinden ayırt edebilmesini sağlar. Bu sadece kaynakların çalışmaları için uygun saygınlık almasını sağlamakla kalmaz, aynı zamanda öğrenciye hak ettiği takdiri sunar.

Öğrenci ister MLA, ister APA biçiminde atıfta bulunuyor olsun; atıflar bir öğrencinin çalışmasını, konu alanının daha geniş bağlamına yerleştirmenin doğal bir yolu olarak hizmet ederler. Bu aynı zamanda onların projeye bağlılıklarını ölçmenin önemli bir yoludur.

2. Fikirler için kanıt sunulması

Fikirleriyle ilgili çok çeşitli kaynaklardan birçok atfa sahip olmak, araştırmacının iyi araştırılmış ve saygı duyulan bir konu üzerinde çalıştığı anlamına gelir. İddialarını destekleyen kaynaklardan alıntı yapmak, doğruluk kontrolü ve daha fazla araştırma için alan yaratır.

Eğer ters görüş veya fikir içeren birkaç kaynaktan bahsetmek söz konusuysa, bu öğrencinin farklı bakış açılarına karşı açık olduğu anlamına gelir. Buna ek olarak araştırmacının okuyucuyu kazanma yolunda ilerlemesi ve bakış açısını pekiştirmesi söz konusudur.

3. İntihali önlemesi, özgünlüğü teşvik etmesi

Araştırma projelerinin amacı, halihazırda başka yerlerde bulunabilen bilgileri yeniden canlandırmak değildir. Bu görevi Google’ın kendisi üstlenir. Araştırmacının projesinin yapmayı amaçlaması gereken şey, orijinal bir fikri veya mevcut bir fikir üzerinde bir görüşü temsil etmektir.

Bir kaynağı uygun şekilde alıntı yapmadan kopyalamak veya doğrudan kaynak göstermek, yalnızca düşük nota değil, akademik sahtekarlık suçlamalarına da yol açabilir. Kaynaklarından düzenli ve doğru şekilde atıf yaparak öğrencilerin intihalden uzak durması mümkündür.

4. Daha iyi araştırmacıları ortaya çıkarması

Fikirlerini desteklemek amacıyla kaynakları araştıran araştırmacılar öğrenciler farkında bile olmadan daha iyi araştırmacılar haline gelirler. Yeni bir kaynak her okunduğunda veya araştırıldığında, öğrenci projeyle daha fazla ilgilenir.

Uygun atıflar, araştırmacının okuma ve projenin kendisine adanmışlığının genişliğini gösterir. Atıflar oluşturarak, araştırmacılar kaynaklar arasında bağlantılar kurmaya ve araştırma modellerini ayırt etmeye zorlanmış olur. Bu süreç tamamlandığında daha iyi araştırmacı ve yazar olmayı başarırlar.

Endeksler

Doçentlik başvurularında adayların kullanacağı makaleler için bazı asgari şartlarla öngörülmüştür. Bu şartlardan en önemlisi ise uluslararası makale şartıdır. Uluslararası makale şartında da ÜAK iki adet ayrıma girmiştir;

1. SCI, SCI-Expanded, SSCI veya AHCI Kapsamındaki Dergilerde Yayımlanmış Makale

SCI–Expanded : Science Citation Index-Expanded

SCI : Science Citation Index

SSCI : Social Sciences Citation Index

AHCI : Art and Humanities Index

• Bunlar Dışında Alan Endekslerinde Yayımlanmış Uluslararası Makale

YÖK ve ÜAK bazı temel alanlarda uluslararası Alan indekslerini belirlemiş olmakla birlikte bazı temel alanlarda belirlememiştir. Uzman ekibimiz sizlere alan indeksleri konusunda bilgi sunarak tam destek vermektedir.

Ulusal Makaleler açısından da ULAKBİM kapsamında olan dergilerde yayınlanan makaleleri esas alan bir sistem kurmuştur. ULAKBİM Tarafından Taranan Dergiler:

https://app.trdizin.gov.tr/statistics/listAcceptedJournals.xhtml

Alan indekslerinde taranan yayınlarınızın Doçentlik Başvurusuna ilişkin Puan Hesaplamasını hesaplama araçlarımızı kullanarak yapabilirsiniz.

Lisansüstü Tez Danışmanlığı;

adayın danışmanlığını yürüttüğü tamamlanan lisansüstü tezlerden doktora tez danışmanlığı ve yüksek lisans tez danışmanlığından ayrı ayrı puan almaktadır. Bu kapsamda en fazla 10 puan alınabilir. İkinci/eş danışman olması durumunda asıl danışman a ve b bentleri için öngörülen puanların tamamını, ikinci danışman ise yarısını alır.

Devam eden ve Tez Merkezine girmeyen (başvuru dönemi içerisinde girmesi mümkün olmayan) yönetilen tezler, Doçentlik Bilgi Sistemi (DBS) üzerinden “Yönetilen Tezler” bölümünde “Manuel Yönetilen Tez Ekleme” ekranından eklenebilmektedir.

Lisansüstü Tez Danışmalığı puanınızı Hesaplama Araçlarımızı kullanarak hesaplatabilirsiniz.

Bilimsel Toplantı Faaliyeti

Başvurulan bilim alanı ile ilgili ve adayın hazırladığı lisansüstü tezlerden üretilmemiş olmak kaydıyla Uluslararası bilimsel toplantılarda sunulan (poster hariç), tam metni veya özeti matbu veya elektronik olarak bildiri kitapçığında yayımlanmış çalışmalar 3 puan, Ulusal bilimsel toplantılarda sunulan (poster hariç), tam metni veya özeti matbu veya elektronik olarak bildiri kitapçığında yayımlanmış çalışmalar 2 puan alır.

Bu madde kapsamında en az 5 puan almak zorunludur, en fazla 10 puan alınabilir. Aynı toplantıda sunulan en fazla bir bildiri puanlanır. Bu bölümde puanlanan eserlerin başvurulan doçentlik bilim alanı ile ilgili ve adayın hazırladığı lisansüstü tezlerden üretilmemiş olması gereklidir.

Bilimsel toplantı faaliyetlerinde sunulan bildirilerden daha sonra tam metni yayımlanan çalışmalar ile ilgili olarak puanlama ancak bir yerde yapılır. Ancak bildiri metninin daha sonra makale olarak yayımlandığı açıkça belirtilmelidir.

Bilimsel toplantı faaliyeti kapsamında her çalışma, sadece bir bölümde yazılarak puanlandırılır. Ancak birden fazla bölümde puanlandırılması mümkün olan çalışmaların hangi bölümde puanlanacağı, başvuru esnasında aday tarafından belirlenir ve başvuru sonlandırma işleminden sonra da değişiklik talebi kabul edilmez.

Sözlü Bildirileri doçent adayının kendisinin mi yapmış olması gerekmiyor. Sözlü bildirilerin sunulması esas olup yazarlardan birisinin sunması yeterlidir. Sözlü bildiri puanı toplam yazar sayısına eşit olarak bölünmektedir.

Konferans kitapçığında basılmayan konuşmalar bildiri olarak kabul edilmemektedir. Poster Bildirimleri puanlama dışında bırakılmıştır.

Bilimsel Toplantı Faaliyeti Doçentlik Bilgi Sistemi (DBS) üzerinden  eklenecektir.

Bilimsel Toplantı Faaliyetine ilişkin puanınızı Hesaplama Araçlarımızı kullanarak hesaplatabilirsiniz.

Eğitim Öğretim Faaliyeti

Doktora veya tıpta, diş hekimliğinde, eczacılıkta ve veteriner hekimlikte uzmanlık eğitimini tamamladıktan sonra,
a) Dönemlik programlarda dört farklı yarıyılda lisans/lisansüstü ders vermiş olmak 2 puan
b) Yıllık programlarda iki farklı yılda lisans/lisansüstü ders vermiş olmak 2 puan olarak hesaplanır.

Bu madde kapsamında en az 2 puan almak zorunludur.

Bu maddeden en fazla 6 puan alınabilir.

Doktora veya tıpta, diş hekimliğinde, eczacılıkta ve veteriner hekimlikte uzmanlık ünvanının alınmasından sonra, yükseköğretim kurumlarında en az 2 yıl kadrolu öğretim elemanı olarak görev yapanlar 2 puan almış sayılır.

Ders Belgesi, Fakülte Dekanlığı, Enstitü Müdürlüğü veya Hastane Yöneticiliği tarafından onaylatılabilir.

Üniversite bünyesinde bulunmayan doçent adaylarının ders verme yükümlülüğü bulundukları kurumda herhangi bir faaliyete karşılık gelmemektedir.

Üniversite dışında çalışan adayların herhangi bir devlet ya da vakıf üniversitesinde görevlendirme ile lisans veya lisansüstü derslere girmeleri halinde bu maddede belirtilen şartlara uygun olmak şartıyla kabul edilir.

Eğitim Öğretim Faaliyeti puanınızı Hesaplama Araçlarımızı kullanarak hesaplatabilirsiniz.

DBS’ ye Yüklenecek Belgeler

DBS’ ye Yüklenecek Belgeler ve Başvurular elektronik ortamda alınmakta ve aday tarafından yüklenen belgeler üzerinden değerlendirme yapılmaktadır. Dolayısıyla makale, bildiri, kitap, atıf, ders gibi alanlarda hangi belgelerin yüklenmesi gerektiği önem taşımakta olup, bu hususlar aşağıda detaylı olarak anlatılmıştır.

Makale           : Endekste taranmayan yayınlar için Editör Listesi, Endeks Çıktısı, Kapak istenmemektedir. Tam metin 1 pdf, Editör Listesi, Endeks Çıktısı, Kapak birleşik şekilde 1 pdf olarak 2 dosya yüklenecektir.

Kitap               : Tam metninin yüklenmesi yeterli olup, yayınevinin uluslararası olması durumunda bu belgenin de yüklenmesi tarafımızca tavsiye edilmektedir.

Bildiri              : 15 Aralık 2016 öncesi tarihlerde yapılan konferanslara ait olan Katılım Belgeleri zorunlu değildir. 15 Aralık 2016 sonrası konferanslar için metin(kongre kapakçığı, düzenleme kurulu, oturum bilgileri ve özet veya tam bildirinin olduğu bildiri kitapçığı) 1 pdf, Katılım Belgesi için 1 pdf olarak 2 dosya yüklenecektir.

Proje               : Projede görev aldığınıza ve projenin devam ettiğine ya da tamamlandığına dair kanıtlayıcı belge yüklenecektir.

Ders                : Dersin tarafınızdan verildiğine dair Üniversiteden onaylı yazı

Tez                  : Sadece Yurt Dışı Üniversitelerdeki Lisansüstü Programdan mezun iseniz dosya yüklemeniz istenmektedir. Yurtiçinde tez merkezinden otomatik çekmeniz gerekmektedir.

Atıf                 :  Web of Science ve Scopus başta olmak üzere tüm atıf sistemlerini tarayarak atıflarınızı özenle buluyor ve ÜAK tarafından istenilen şablonda yer alan bilgileri de gözeterek sisteme yüklüyoruz.

Yabancı Dil Bilgisi:       : ÖSYM ve YÖK’ün yaptığı yabancı dil sınavlarından alınan yabancı dil puanı için belge yüklenmesi istenmemektedir. ÖSYM ve YÖK’ün dışında yapılan sınavlar için belge yüklenmesi istenmektedir. Fakat 2002 ve öncesi tarihlerde yapılan ÖSYM sınavlarına ait kayıtlara ulaşılamadığı için bu tarihlere ait yabancı dil puanın manuel olarak sisteme girilmesi ve DBS’ de yapılan başvuru sırasında ilgili belgenin yüklenmesi gerekmektedir.

DBS’ ye Yüklenecek Belgelere ait  puanınızı Hesaplama Araçlarımızı kullanarak hesaplatabilirsiniz.

2022 Mart Dönemi Doçentlik Başvuruları;

açıklaması gereğince 2022 Mart Dönemi Doçentlik Başvuruları; doçentlik yönetmeliği gereğince 20 Mart 2022 günü başlayıp, 31 Mart 2022 günü 17:30’a kadar devam edebilir, nihai karar ÜAK’ a aittir.

2022 yılından itibaren de başvurular Mart ve Ekim aylarında olmak üzere yılda 2 kez yapılmaktadır.

2022 Mart Dönemi Doçentlik Başvuruları için değerli hocalarımıza tavsiyemiz şimdiden sürece yönelik eksikliklerini tamamlamalarıdır.

Uzman ekibimiz ile sürecinizi profesyonel olarak yürütüyor, sorunsuz bir başvuruyu sonlandırmanızda destek sunuyoruz.

İletişim için bu sayfamızdan veya ilgili telefon numarasından bize ulaşabilirsiniz.

Doktora Sonrası faaliyetlerinize ilişkin puanınızı Hesaplama Araçlarımızı kullanarak hesaplatabilirsiniz.

Yağmacı ve Şaibeli Dergiler;

Akademisyenlerin karşılaştıkları en temel meselelerden biri yağmacı ve şaibeli dergilerin çoğalması ve bu dergilerin araştırmacıların nitelikli bilimsel dergilere ulaşmasına ve buralarda yayın yapmasına negatif etkisidir.

Ülkemizde akademik araştırmacılara yayın yapmaları için baskı uygulanması, akademik yükselme, akademik teşvik ve kadro rekabetleri gibi nedenlerle bazı yazarlar daha hızlı ve kolay bir şekilde yayın çıkarabilmek için farklı yollar aramakta ve sahte yayıncılık gibi oluşumları tetiklemektedir. Çoğu zaman ise yazarlar sağlıklı bir ön araştırma yapmadıkları için yağmacı ve şaibeli dergilere maruz kalmaktadırlar.

Son yıllarda teknolojinin gelişmesi basılı yayıncılığı ikinci planda bırakarak elektronik yayıncılığı ön plana çıkarmıştır. Bilginin hiçbir ücret ödenmeden herkes tarafından erişilebilmesi gerektiğini savunan Açık Erişim modeli, bilimsel yayınlara okuyucuların ücret ödeyerek erişmesini reddetmektedir. Ancak açık erişim modellerde araştırmacılardan ücret alınmaması, yayıncılık işinin tamamen masrafsız bir iş olduğunu göstermez. Çevrimiçi yayınların sunulduğu kullanıcı ara yüzlerinin yanında dizgi ve mizanpaj gibi makale işlem bedelleri bulunmaktadır. Bu noktada, gold, green ve hybrit açık erişim gibi farklı açık erişim modelleri ortaya çıkmıştır.

Örneğin gold open access (altın açık erişim) seçeneği, makalenin yayın haklarının yazarda kalmasını ve yayın işlem bedelinin yazarın kendisi tarafından ya da kurumu tarafından karşılanmasını içermektedir. Green open access (yeşil açık erişim) modelinde ise yazar dergiden dergiye değişen belirli bir süre (embargo period) geçtikten sonra makalenin yayınlanmış halinden daha eski herhangi bir halini (örneğin kabul aldığı hali) dilediği platformlarda (kişisel ya da kurumsal web sayfası gibi) paylaşarak açık erişime sunabilmektedir. (Çetinkaya, 2019)

Yazarın makalesinin yayınlanması karşılığında dergiye işlem bedeli ödediği gold open access modeli, yasal olmayan ve hiçbir yayın etiğine uymayan uygulama yapan yağmacı ve şaibeli dergilerin ortaya çıkmasına neden olmuştur.

Beall’ in yağmacı yayıncılar listesi 2017 yılında yayıncılar ile yaşanan problemlerden ötürü son bulmuş gibi gözükse de 07.03.2021 tarihli güncelleme ile yağmacı ve şaibeli dergilere dair hala en somut çalışma olma özelliğini korumaktadır.

1. Yağmacı ve Şaibeli dergi nedir?

Yağmacı dergi bir fırsatçı yayıncılık uygulamasıdır, akademinin yayın yapma ihtiyacını kendi çıkarı için kullanır, kullananlara yarar sağlamaz.

ʺYayın yap ya da yok ol – publish or perish”, görece kolay bir yol olan online dergi yayınlama ile birleşince kötü niyetliler için araştırmacıları sömürmeye uygun bir pazara dönüştü.

Yağmacı ve şaibeli dergilerden bazıları kasıtlı olarak yağmacıdır, bazıları ise ihmalkârlık, kötü yönetim veya tecrübesizlik nedeniyle hatalar yaparlar.

Motivasyon ve yöntemleri farklı olsa da, yağmacı ve şaibeli dergilerin bir takım ortak özellikleri vardır:

• Temel hedefleri para kazanmaktır [örneğin APC (Article Processing Charge Fee) – makale işlem ücretleri].
• Yayınlanan çalışmanın kalitesini önemsemezler (hiç veya çok az düzeltme/akran değerlendirmesi).
• Doğru olmayan iddialarda bulunur veya sözler verirler (örneğin etki faktörü iddiaları veya indekslenme iddiaları).
• Etik olmayan yöntemleri kullanırlar.

Bilimsel yayıncılığın örnek uygulamalarına veya kabul görmüş standartlarına uymazlar.

2. Predatory (Yağmacı) Yayıncılık – Sahtekârlık nasıl işler

yağmacı ve şaibeli dergiler yasal bir açık erişim uygulaması olduklarını öne sürerek bu yeni yayıncılık modelini kendi çıkarları için kullanırlar.

Online yağmacı yayıncılar Gold Open Access – Altın Açık Erişim modelini fırsat bilerek, bu model altında abonelik yerine Makale İşlem Ücretleri (APCs) ile gelir sağlarlar.

Açık Erişim olarak yayınlanması bir dergiyi yağmacı dergi yapmaz, onu yağmacı yapan davranışlarıdır.

Yağmacı ve şaibeli dergiler  sahte iddialarda bulunarak yazarları yayınlarını submit etmeye ikna ederler.

Yağmacı ve şaibeli bir dergiye makale gönderdiğinizde onu “yayınlandı” olarak görebilirsiniz ama çalışmanızın akran değerlendirmesinden geçeceğinin, Web of Science (WoS) ve Scopus gibi indekslere gireceğinin garantisi yoktur.

Yazarların yayın gönderecek oldukları dergi seçimlerindeki önemli bir tercih nedeni de etki faktörüdür. Bir derginin etki faktörünün yüksek oluşu her zaman o derginin güvenirliği konusunda doğru bir gösterge olmayabilir. Buna örnek olarak Energy Education Science and Technology adlı dergi verilebilir. 2008 yılından itibaren Web of Science kapsamındaki Science Citation Index Expanded tarafından dizinlenen ve etki faktörü 30’u aşan bu derginin etki faktörünü yükselten en önemli unsurun derginin kendine atıf oranının %94’lere varması olduğu tespit edilmiştir (Al ve Soydal, 2012).

3. Yağmacı Yayıncılık – Zararı nedir?

Legal dergiler yazarların değerli çalışmalarını korumak için önemli hizmetler verirler. Yağmacı dergiler ise saygın dergiler olduklarını iddia ederek araştırmacılara zarar verirler.

Yağmacı dergilerde yayın yapmanın bazı riskleri :

• Kalitesiz akran değerlendirmesi

Akran değerlendirmesi sistemi mükemmel olmasa da bir makalenin buna girmesi o çalışma için daha iyidir. Akademik yükselme amacıyla yayın yapan araştırmacılar çalışmalarının değerini ortaya çıkaracak bir yerde yayın yapmak isterler ve çalışmalarını iyileştirmek için zaman ve kaynak ayırırlar.

• Çalışma yok olabilir

Tanınmış bir dergide yayın yapmanın bir avantajı da çalışmaların sürekli olarak korunması ve saklanmasıdır. Fırsatçılar ise hızla para kazanma peşindedir ve çalışmanın yarın veya 5 yıl sonra da erişilebilir olup olmayacağına aldırış etmezler.

• Çalışmayı bulmak zor olacaktır

Bazı yağmacı dergiler öyle olmadıkları halde Web of Science, Scopus gibi iyi bilinen veri tabanlarında yer aldıklarının reklamını yaparlar. Çoğu yağmacı dergi belki Google Scholar’ da yer alabilir ama çalışmanız diğer araştırma veri tabanlarında bulunmayacağı için görünür olmayacaktır.

Sahte/yağmacı dergiler ve yayıncıların tespitine yönelik araştırmalar yapan akademik kütüphaneci Jeffrey Beall’ın yayımladığı “Yağmacı Dergiler ve Yayıncılar Listesi” dir (Beall’s List of Predatory Journals and Publishers) Bu listeye aşağıdaki bağlantıdan erişilebilir.

https://beallslist.net/

Kaynaklar

Akça, S. ve Akbulut, M. (2018). Türkiye’deki yağmacı dergiler: Beall listesi üzerine bir araştırma. Bilgi Dünyası, 19 (2), 255-274. doi: 10.15612/BD.2018.695 26.10.2020 tarihinde https://bd.org.tr/index.php/bd/article/view/28/26 adresinden erişildi.

Al, U. ve Soydal, İ. (2012). Dergi kendine atıfının etkisi: Energy Education Science and Technology örneği. Türk Kütüphaneciliği, 26, 699-714. 26.10.2020 tarihinde http://www.tk.org.tr/index.php/TK/article/view/340/332 adresinden erişildi.

Akademik Araştırma için En İyi 8 Arama Motoru;

Ödevlerinizi ve projelerinizi internette araştırmayı düşündüğünüzde aklınıza gelen ilk ismin Google olduğunu göz ardı edemezsiniz. Ancak konu akademik araştırma olduğunda Google arama motoru çoğu durumda olduğu gibi amaca hizmet etmemektedir. Arama sonuçları bazen mükemmel değildir. Bu, çevrimiçi akademik veri toplamaya çalışan öğrenciler için dünyanın sonu olduğu anlamına gelmez. Google dışında, özellikle akademik araştırma amacıyla tasarlanmış bir dizi arama motoru vardır. Alakasız veya düşük kaliteli sayfalara girmeden ilgili bilgilere ulaşmanıza yardımcı olabilirler.

Aşağıda, istediğiniz araştırma materyalini kaliteden ödün vermeden hızlı ve kolay bir şekilde almanıza yardımcı olacak en iyi akademik arama motorlarından bazılarının bir listesi verilmiştir.

• Academic Info

Academic Info , belirli bir konu alanındaki en faydalı bağlantıların ve kaynakların derinlemesine bir dizinini içerir. Araştırma için yararlı akademik web sitelerinin bir listesini almak için bu web sitesine göz atabilirsiniz. Bu site ayrıca çevrimiçi dereceler, çevrimiçi kurslar ve çeşitli çevrimiçi akredite okullardan uzaktan eğitim bilgileri sunar.

• iSeek Education

iSeek , internette akademik araştırmalar için en iyi ve yaygın olarak kullanılan arama motorlarından biridir. Özellikle öğrenciler, öğretmenler ve akademisyenler düşünülerek tasarlanmıştır. Bu arama motoru, yalnızca size zaman kazandıran ve işinizi hızlı bir şekilde tamamlamanızı sağlayan güvenilir ve alakalı sonuçları gösterir. iSeek ile güvenli, yetkili, akıllı ve zaman kazandıran kaynaklar bulabilirsiniz.

• Virtual LRC

Virtual LRC veya Sanal Öğrenme Kaynakları Merkezi, eğitim sitelerini yüksek kaliteli bilgilerle keşfetmenize olanak tanır. Binlerce akademik bilgi web sitesini indeksledi. Bunun da ötesinde, özel Google aramasıyla, araştırmanızı daha kısa sürede tamamlamanıza yardımcı olacak daha rafine sonuçlar elde edebileceksiniz. Öğrencilere akademik ödevler ve projeler için harika kaynaklar sağlamak amacıyla dünyanın dört bir yanındaki öğretmenler ve kütüphane uzmanları tarafından organize edilmiştir. Kısacası, Virtual LRC, çalışmalarınızda size yardımcı olabilecek araştırma materyali aramaya başlamak için en iyi yerdir.

• Refseek

Refseek , görünüşte bile Google’dan daha basit olan akademik bir arama motorudur. Refseek, Google’dan daha fazla sonuç sunduğunu iddia etmez. Bunun yerine bilim, akademi ve araştırma ile ilgili olmayan sonuçları kaldırır. Refseek’ in en iyi yanı, sponsorlu bağlantılar tarafından dikkatiniz dağılmadan konunuzla ilgili bilgileri arayabilmenizdir. Bir milyardan fazla belge, web sayfası, kitap, dergi, gazete, çevrimiçi ansiklopedi ve makaleden oluşan bir veri tabanı ile Refseek sizin nihai noktanızdır. akademik araştırmalarınız için harika bir referanstır.

• Google Scholar

Adından da anlaşılacağı gibi, Google Akademik Google’ın bünyesinde bir akademik arama motorudur. Özellikle bilimsel literatürü aramak için tasarlanmış olup, bilimsel araştırma dünyasından ilgili bilgileri bulmanıza yardımcı olur. Google Akademik ile çeşitli akademik yayıncılardan, profesyonel topluluklardan, üniversitelerden ve diğer web sitelerinden kitaplar, tezler, makaleler ve özetler gibi birçok kaynağı keşfedebilirsiniz. Mayıs 2021’de, üçüncü taraf araştırmacılar, Google Akademik veri tabanının yaklaşık 310 milyon belge içerdiğini tahmin etti.

• Microsoft Academic Search

Microsoft Academic Search , yazılım devi Microsoft’tan harika bir arama motorudur. Size 40 milyondan fazla yayını keşfetme yeteneği verir. Bu arama motorunun en iyi özelliklerinden biri, akademik araştırmanız için trendler, grafikler ve haritalar sağlamasıdır. 40 milyondan fazla yayın ve 20 milyon yazar içerir.

• Bielefeld Academic Search Engine (BASE)

Bielefeld Academic Search Engine (BASE), Bielefeld Üniversite Kütüphanesi tarafından geliştirilmiştir. % 60’ının tam metin olarak erişilebildiği 6.000 farklı kaynak üzerinden 120 milyonun üzerinde dokümanda tarama yapar. Dewey Onlu Sınıflama Kodları, doküman türü, kullanım lisans türü ve erişim türüne göre tarama yapılabilen BASE’nin arayüzünü farklı dillerde kullanmak da mümkündür.

EKUAL Keşif

Ekual Keşif TÜBİTAK ULAKBİM tarafından Elektronik Kaynaklar Ulusal Akademik Lisansı (EKUAL) Projesi kapsamında üniversitelere sunulmaktadır. Devlet, Vakıf, KKTC üniversiteleri, Harp Okulları ve Akademisi ile Polis Akademisinde görevli tüm araştırmacılar, akademisyenler ve öğrenciler EKUAL veri tabanları içerisinde toplu tarama yapabilirler.

Çalışmanızın kaliteli olmasını istiyorsanız mutlaka gerçek ve güvenilir kaynaklardan bilgi toplamanız gerekir. Yukarıda bahsedilen kaynaklar, araştırmanızı güçlendirmede size çok yardımcı olabilir. Sonuçta, kaliteli projeler ve makaleler göndermenizi sağlayacaklardır.

Akademik çalışmalarınıza dair puan hesaplamalarınız için ücretsiz doçentlik puan hesaplama araçlarımızdan faydalanabilirsiniz.